Probiyotiklerin ve bitki özlerinin kullanımı
Patojenleri önlemek ve patojen kaynaklı hastalıkları tedavi etmek için terapötik maddelerin (özellikle antimikrobiyallerin) kullanımı birçok akuakültür (yetiştiricilik) sisteminde yaygın hale gelmiştir. Ancak uygun olmayan kimyasalların kullanımı tüketicilerin, kültür balıklarının ve çevre sağlığı açısından riskli olabilmektedir. Her şeyden önce, terapötik maddelerin kullanımı antimikrobiyal maddelere karşı dirençli bakteri suşlarının ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Olası çözümler olarak, mevcut özel çalışmalar şunları önerebilir:
- Hastalığa dirençli balık seleksiyonu
- Aşı uygulamaları
- Yemin nutrasötikler, bitki özleri, prebiyotikler ve probiyotiklerle desteklenmesi
"Probiyotik" terimi, Yunanca "pro" (= iyilik) ve "bios" (= yaşam) kelimelerinden türemiştir ve gıda ile alınan ve çeşitli şekillerde konak canlı için yararlı etkiler sağlayan canlı organizmaları (genellikle bakteri veya maya) tanımlar. Son zamanlarda, çeşitli uygulama yolları kullanılarak probiyotiklerin kullanımı, su ürünleri yetiştiriciliğinde de umut verici bir uygulama haline gelmiştir (bakınız Şekil 1). Tüm çiftlik balıklarında probiyotik uygulamasına yönelik güncel literatür, aşağıdaki derleme çalışmalarında ayrıntılı bir şekilde özetlenmiştir: Hai vd.,, 2015; Lazado vd., 2015; Zorriehzahra vd., 2016; Banerjee vd., 2017; Egerton vd., 2018; Jahangiri ve Esteban, 2018; Hosenifar vd., 2018; Hasan ve Banerjee, 2020; Kuebutornye vd., 2020; Simon vd., 2021; Nylor vd., 2021; Chupal vd., 2021.
Şekil 1: Sucul ortamda farklı probiyotik uygulama yolları ( Jahangiri ve Esteban, 2018).
Gökkuşağı alabalıklarına (O. mykiss) yem ile probiyotik uygulamasının faydalarından bahseden birkaç araştırma bulunmaktadır. Bu çalışmaların birinde Leuconostoc mesenteroides ve Lactobacillus plantarum türü bakteriler ihtiva eden yemler (107 CFU/g) ile 30 gün boyunca
beslenen gökkuşağı alabalıklarının Lactococcus garvieae enfeksiyonuna maruz kaldığında ölüm oranlarının azaldığı belirtilmiştir (Vendrell vd., 2008). Başka bir in vivo araştırmada, laktik asit bakterileri (Lactobacillus plantarum) ihtiva eden yem (106 CFU/g yem) ile 36 gün boyunca beslenen gökkuşağı alabalıklarının L. garvieae enfeksiyonuna karşı koruma sağladığı belirtilmiştir (Pérez-Sánchez vd., 2011). Sequeiros vd. (2015) deniz balıklarından izole edilen Lactococcus lactis (TW34) türünün in vitro olarak L. garvieae türünün çoğalmasını engellediğini rapor etmişlerdir.
Mohammadian vd. (2019) gökkuşağı alabalığı yemlerine 60 gün boyunca 5x107 CFU/g oranında probiyotik (Lactobacillus delbrukei subsp. bulgaricus, Lactobacillus acidophilus) ilavesi ile beslemenin L. garvieae enfeksiyonuna karşı gökkuşağı alabalıklarını daha dirençli hala getirdiğini belirtmiştir.
Ek olarak, bitki özleri, L. garvieae enfeksiyonuna karşı potansiyel doğal ve çevre dostu antimikrobiyal ajan kaynakları olarak önerilebilir. İran'da yapılan birkaç in vitro çalışma, B. persicum, Z. multifora, T. daenensis, S. bachtiarica, T. spicata, P. harmala, S. bachtiarica, J. regia, C. snesis ve T. copticum türlerinden elde edilen ekstraktların gökkuşağı alabalığından izole edilen L. garvieae suşlarına karşı antibakteriyel aktivitesini göstermiştir. (Goudarzi vd., 2011, Fereidouni vd., 2013; Akbary, 2014). Gökkuşağı alabalığında laktokokkosise karşı bitki ekstraktlarının in vivo uygulamasına bir diğer örnek ise Bilen vd. (2019) tarafından yapılan çalışma verilebilir. Araştırmacılar sakal likeni (Usnea barbata) metanolik ekstraktının gökkuşağı alabalığında L. garvieae enfeksiyonuna karşı 4 mg/17.41 ± 0.3 g vücut ağırlığı/gün dozunda kullanılabilecek etkili bir terapötik ajan olabileceğini öne sürmüşlerdir. Yakın zamanda yapılan bir çalışma, çoklu narenciye özü bazlı yem katkı maddesinin (Biocitro®) L. garvieae enfeksiyonuna karşı in vitro ve in vivo antimikrobiyal aktivitesine vurgu yapmıştır. Biocitro, Citruc spp. türünden elde edilen, temel aktif bileşenleri askorbik asit, bioflavonoidler ve organik asitler olan bir ekstraktır. Gökkuşağı alabalığı yavrularına 4 hafta boyunca günlük vücut ağırlığının %1,5'i oranında Biocitro® ile zenginleştirilmiş bir diyet (750 mg/kg yem) verilmiş ve L. garvieae ile enfekte edilen balıkların laktokokkosis hastalığına karşı direnç gösterdiği belirlenmiştir (Mora-Sanchez vd., 2020).
Talep edildiği takdirde metinde yer verilen referans listesinin tamamına ulaşabilir.
